Allame Hillî

[ammar alevi]

Doğumu
Hasan b. Yûsuf b. Ali b. Mutahhar Hillî, Allame Hillî diye meşhurdur. 29 Ramazan 648 h.k. tarihinde Hille'de doğdu.

Tahsili
O, bilgili ve manevî bir ailede doğdu. Küçük yaştan ilim ve kemal kazanmaya koyuldu. Arap edebiyatını ve ilköğrenimini babasından aldı. O dönemlerde yaygın olan dersleri de hem babasından, hem de akrabalarından, dayısı Muhakkik Hillî'den, annesinin amcası oğlu Şeyh Necibuddin Yahya b. Said ve Seyit Ahmed b. Tâvûs, Rızauddin Ali b. Tâvûs ve meşhur Hekim b. Meysem Bahranî'den (Şerh-i Nehc'ül-Belaga'nın sahibi) öğrendi. Daha buluğ çağına ermeden müçtehitlik makamına nail oldu. İşte o yaşlardan ilmi, fazileti, üstünlüğü ve dahiliği ile tanındı ve aydın bir geleceği olacağı ortaya çıktı.

Allame'nin Yaşadığı Dönem
Allame Hillî, kendi doğduğu memleketinde büyüdü, okudu ve orada yaşadı. Ancak o dönemde İran, Moğolların zulüm ateşi altında yanıyordu.

İlmî Şahsiyeti
O, zamanının dahisiydi. Fıkıh, usul-u fıkıh, kelam, mantık, felsefe, rical ve daha birçok dallarda kitaplar yazmıştır. Yüze yakın eseri, el yazması veya basılmış halde belirlenmiş. Tezkiret'ul-Fukaha gibi bunlardan bazıları tek başına onun ne kadar üstün zekâya sahip olduğuna en güzel şahittir. Allame fıkıhta dayısının, mantık ve felsefede Hace Nasruddin Tûsî'nin talebesi idi. Ayrıca Ehl-i Sünnet fıkhını da Ehl-i Sünnet alimleri nezdinde öğrenmişti.

Üstatları
1- Hace Nasruddin Tûsî

2- Muhakkik Hillî

3- Şeyh Sediduddin Yûsuf (babası)

4- Seyit Ahmed b. Tâvus

5- Seyit Ali b. Tâvus

6- İbn-i Meysem Bahranî

7- Şeyh Necibuddin Yahya b. Said

8- Şeyh Takiyuddin Abdullah b. Câfer b. Ali Sabbağ Hanefî

Talebeleri
1- Kendi oğlu Fahruddin Muhammed

2- Şeyh Ebu'l Hasan Mezîdî

3- Kutbuddin Razî (Şemsiyye kitabının şarihidir)

4- Seyit Ahmed b. İbrahim b. Zühre

Eserleri
Hatırlatıldığı üzere Allame'nin yüze yakın eseri bulunmaktadır. Bunların en önemlileri şöyledir:

1- el-İrşad

2- Tebsiret'ul-Mutaallimîn

3- el-Kavaid

4- el-Tahrir

5- Tezkiret'ul-Fukaha

6- Muhtelef'uş-Şia

7- el-Munteha

8- Şerh'ut-Tecrid

9- Minhac'ul-İstikamet

10- Telhis'ul-Keşşaf

Vefatı
Allame Hillî, mukaddes İslam şeriatını ihya etmek için bir ömür çalıştıktan sonra 19-20 Muharrem 726 h.k. yılında vefat etti. Kabri Necef'te, müminlerin emiri Hz. Ali (a.s)'ın türbesindedir.