divan edebiyatı-terkib-i bend

[can]

Ziya Paşa: Terkib-i Bend 10

İkbâl için ahbâbı siâyet yeni çıktı
Bilmez idik evvel bu dirâyet yeni çıktı

(Yükselmek, iyi bir mevkiye gelmek için dostlarını çekiştirmek yeni çıktı, önceleri bu beceriksizliği bilmezdik, bu da yeni çıktı)

Sirkat çoğalıp lâfz-ı sadâkat modalandı
Nâmus tamam oldu hamiyyet yeni çıktı

(Hırsızlık çoğalıp sadakat sözü moda haline geldi, namusu bitirdik, hamiyet yeni çıktı)

Düşmanlara ahbâbını zemm oldu zerafet
Dildardan ağyâra şikâyet yeni çıktı

(Düşmanlara dostları yermek bir incelik oldu; başkalarına gönül dostlarından şikayet yeni çıktı)

Sâdıkları tahkîr ile red kaide oldu
Hırsızlara ikram ü inayet yeni çıktı

(Sâdık kişileri aşağılama, reddetme benimsenir oldu; hırsızlara ikram ve yardım yeni çıktı)



Hak söyleyen evvel dahi menfûr idi gerçi
Hainlere amma ki riayet yeni çıktı

(Her ne kadar doğruyu söyleyenler de önceleri nefretle karşılanmışsa da ancak hainlere uyma yeni çıktı)

Evrak ile ilân olunur cümle nizâmât
Elfâz ile terfîh-i ra'iyyet yeni çıktı

(Bütün düzenlemeler bazı kâğıtlar ile ilan olunur, söz ile halkın refaha eriştirilmesi ise yeni çıktı)

Âciz olanın ketm olunur hakk-ı sarîhi
Mahmîleri her yerde himâyet yeni çıktı

(Güçsüz olanın en belirgin hakkı saklı tutulur, himaye görenleri her yerde korumak yeni çıktı)

İsnâd-ı ta'assub olunur merd-i gayûra
Dinsizlere tevcîh-i reviyyet yeni çıktı

(Gayretli kişiler taassubla suçlanırken dinsizlere özgü derin düşünce yeni çıktı)

İslam imiş devlete pâ-bend-i terakki
Evvel yoğ idi işbu rivâyet yeni çıktı

(Devletin yükselmesine engel olan İslamiyet imiş, önceleri yoktu, bu rivayet yeni çıktı)

Milliyyeti nisyan ederek her işimizde
Efkâr-ı Firenge tebaiyyet yeni çıktı

(Her işimizde millî benliğimizi unutarak Batı düşüncesine körü körüne bağlılık yeni çıktı)

Eyvah bu bâzîçede bizler yine yandık
Zîra ki ziyan ortada bilmem ne kazandık

(Eyvah bu oyunda bizler yine yandık, çünkü zarar ortada bu konuda bilmem biz ne kazandık)


ZİYA PAŞA

[can]

Ziya Paşa: Terkib-i Bent
Tarih: 04.01.2007 Saat: 22:33 Gönderen: karakutu



Pek rengine aldanma felek eski felektir;

Zîrâ feleğin meşreb-i nâ-sâzı dönektir.

* * *

Yâ bister-i kemhâda ya vîrânede can ver,

Çün bay u gedâ hâke berâber girecektir.

* * *

Allâh'a sığın şahs-ı halîmin gazabından,

Zîrâ yumuşak huylu atın çiftesi pektir!



* * *

Yaktı nice canlar o nezâketle tebessüm,

Şîrin dahi kasdetmesi câna gülerektir.


Bed-asla necâbet mi verir hiç üniforma

Zer-dûz[ı] palan ursan eşek yine eşektir!

* * *

Bed-mâye olan anlaşılır meclis-i meyde,

İşret; güher-i âdemi temyîze mehektir.

* * *

Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdîr;

Tekdîr ile uslanmayanın hakkı kötektir!

* * *

Nâdânlar eder sohbet-i nâdânla telezzüz;

Dîvânelerin hemdemi dîvâne gerektir.

* * *

Afv ile mübeşşer midir ashâb-i merâtib?

Kânûn-ı cezâ âcize mi hâs[ı] demektir?


Milyonla çalan mesned-i izzette ser-efrâz

Birkaç kuruşu mürtekibin câyı kürektir

* * *

Îmân ile din akçadır erbâb-ı gınâda

Nâmûs u hamiyyet sözü kaldı fukarâda


******************************

Kelimeler

afv: Af.

ashâb-ı merâtib: Mevki sahipleri.

bay: Zengin.

bed-asl: Kötü asıllı, soysuz.

bed-mâye: Mayası kötü, soysuz.

bister-i kemhâ: İpek döşek.

cây: Yer.

erbâb-ı gınâ: Zenginler.

felek: Gök yüzü.

gazab: Öfke.

gedâ: Fakir, kul, köle.

güher-i âdem: İnsanın cevheri.

hâk: Toprak.

halîm: Yumuşak huylu.

hamiyyet: Din, millet, vatan gibi değerleri koruma duygusu.

işret: İçki, içki âlemi.

mesned-i izzet: Yücelik mevkii.

meşreb-i nâ-sâz: Aykırı, ters yaratılış, huy.

mehek (mihenk): Altının ayarını ölçmeye yarayan taş.

mübeşşer: Müjdelenmiş.

mürtekib: Hırsız.

nâdân: Cahil, haddini bilmez.

necâbet: Asalet, soyluluk.

nush: Nasihat, öğüt.

reng: Hile, oyun; sûret, şekil.

ser-efrâz: Başta gelen, seçkin.

şîr: Aslan.

tekdîr: İkaz, ihtar, uyarı.

telezzüz etmek: Lezzet almak, hoşlanmak.

temyîz: Dikkatle inceleyip anlama, seçme.

zer-dûz: Altın işlemeli.