Şeyh Mufid

[ammar alevi]

Doğumu
Şeyh Mufid, Muhammed b. Muhammed b. Nûman, 336 h.k. yılında Bağdat havalisinde doğmuştur.

İlmî Şahsiyeti
Şeyh Mufid, Şia dünyasının en parlak yıldızlardandır. O hem mütekellim, hem de fakihti. İbn-i Nedim, el-Fihrist'in 5. makalesinin 2. bendinde, Şia mütekellimleri hakkında bahsederken Şeyh Mufid için "İbn-i Muallim" lakabını kullanmış ve onu çok övmüştür. Fıkıh alanındaki en meşhur kitabı el-Muknia'dır.

Şeyh'in dâmadı Ebu Ya'lâ-ı Câferî şöyle der: "Şeyh Mufid geceleri çok az uyurdu. Gecenin geri kalan kısmını namaz, mütalaa, ders veya Kur'an okumakla geçirirdi."

Şeyh Mufid, ilk tahsilatına kendi ailesinde başladı. Şeyhin ailesi en temiz, en üstün ve Şiilikte en asil ailelerdendi.

Şeyh, ilk tahsilatını tamamladıktan sonra Bağdat'a gitti. Orada büyük üstatların huzurlarından feyizler aldıktan sonra kendisi kelam, fıkıh ve usul alanlarında önde gelen şahsiyetlerden oldu. Şeyh Mufid, Şia ve Sünnî büyükleri nezdinde çok büyük bir makam ve mevkie sahiptir.

Ulemanın Şeyh Mufid Hakkındaki Sözleri
1- Şeyhin ünlü ve emin talebesi olan Necaşî, onun hakkında şöyle der: "Muhammed b. Muhammed b. Nûman b. Abdusselam b. Cabir b. Nûman b. Said b. Cubeyr, bizim şeyhimiz ve üstadımızdır. Onun fıkıh, hadisteki üstünlüğü ve sıka oluşu bizim söyleyebileceğimizden daha meşhurdur. Onun çeşitli dallarda eserleri vardır."

2- Şeyh Mufid'in ünlü ve en başarılı öğrencisi olan Şeyh Tûsî, el-Fihrist kitabında üstadı hakkında şöyle diyor: "İbn-i Muallim diye meşhur olan Muhammed b. Muhammed b. Nûman, İmamiye Mektebi'nin mütekellimlerindendir. Kendi zamanında mezhebin reisi ve mercii idi. Fıkıh ve kelamda herkesten önde idi. Güzel hafızası ve dakik bir zihni vardı. Sorulara cevap vermede çok yetenekli ve atikti. Onun, küçüklü büyüklü iki yüzden fazla eseri vardır."

3- İbn-i Hacer Askalanî de onun hakkında şöyle diyor: "O çok abit, zahit ve huşû ehli bir kişiydi. Sürekli ilim öğrenir ve öğretirdi. Ulemanın çoğu ondan faydalanırdı. Onun tüm Şiîler üzerinde hakkı vardır. Vasıt'ta öğretmenlik yapan babası Ukberî'de şehit düştü. Azud'ud-Devle'nin onun mülakat ettiği ve hastalandığında ziyaretine gittiği söylenmektedir."

4- Ehl-i Sünnet alimi İmad Hanbelî de onun hakkında şöyle diyor: "O, İmamiye'nin büyüklerindendir. fıkıh ve kelamın önde geleniydi. O, her mektebin bilginleriyle münazara ederdi. Âl-i Bûye Devleti'nde çok önemli bir konuma sahipti. Çok sadaka verir, çok namaz kılar, oruç tutar, güzel elbiseler giyinirdi. Azud'ud-Devle onu ziyaret ederdi. Yaklaşık 76 yıl yaşadı, kendisinden geriye 200'den fazla ilmî eser bıraktı. Cenaze töreni muhteşem ve meşhurdur. Ramazan ayında vefat etti; onun cenaze törenine 80 binden fazla Şia katıldı."

Üstatları
1- İbn-i Kuleveyh-i Kummî

2- Şeyh Saduk

3- İbn-i Velid Kummî

4- Ebu Galip Zirarî

5- İbn-i Cüneyt İskafî

6- Ebu Ali Sûlî Basrî

7- Ebu Abdullah Safvanî

Öğrencileri
1- Seyit Murtaza Alem'ul-Hüdâ

2- Seyit Razî

3- Necaşî

4- Şeyh Tûsî

5- Ebul Fetih Keracikî

6- Ebu Ya'lâ Câfer b. Sâlar

Eserleri
Seçkin öğrencisi Şeyh Tûsi'nin naklettiğine göre Şeyh Mufid’in 200'den fazla kitabı vardır. Başlıca eserleri şunlardır:

1- el-Muknia

2- el-Faraiz'uş-Şer'iyye

3- Ahkam'un-Nisâ

4- el-Kelam fi Delail'il-Kur'ân

5- Vucuh-u Îcaz'il-Kur'ân

6- en-Nusret fi Fazl'il-Kur'ân

7- Evail'ul-Makalât

8- Nakz-u Fazilet'il-Mûteziliye

9- el-İfsah

10- el-İzah

Vefatı
Şeyh Mufid, 75 yıl hizmet ve çabadan sonra 413 h.k. yılında Bağdat'ta vefat etti. Gerek halk, gerekse ulema tarafından saygıyla anıldı. Şeyh Tûsî, kendisinin de hazır bulunduğu cenaze törenini şöyle anlatıyor: Onun vefatında namaz kılmak ve ağlamak için gelen dost ve düşmanları, benzerine rastlanılmamış kadar çoktu. Seksen bin Şiî onu teşyî etti. Seyit Murtaza Alem'ul-Hüdâ onun cenaze namazını kıldırdı. Şeyh Mufid, İmam Cevad (a.s)'ın Harem-i Şerif'inde, o hazretin ayak uçlarında, daha önce toprağa verilmiş olan üstadı İbn-i Kuleveyh'in yanı başında toprağa verildi.