Bektaşi-Yahudi-Sebatay İlişkisinin belgesi

[Hasan Akça]

Bektaşi-Yahudi-Sebatay İlişkisinin belgesi

Manisa’daki Sabetaycı-Bektaşilerle ilgili ilginç bir Fransızca belge ve Tercümesi şu şekildedir:



BELGE:


"PROCURATOR AMPLUS" ( İMTİYAZLI İDARECİ)

Bu Fransızca belge İtalya’da Vino Ponti’nin özel kütüphanesinde 268
no. ile bulunmaktadır.

PROCURATOR AMPLUS

CASTELLUM DuoEt Viginti Excellence,La règion du Castellum-Aegis Centrum, comprenant le prèfecture deSmyrne et une partie du prefecture de Magnèsie, est habitèe par une
population de plus de 10.000 Juif-Bakhtasis auxquels il faut ajouter
3.000 Juif-Bakhtashis du prèfecture de Palèo-Castro. Ils y ont èmigrè
depuis 1910; ils attendent anxieusement la libèration de leur Patrie
pour regagner leurs foyers.Le gouvernement de Kemal Pacha, après entente apocryphe avecThalamus, a accordè 15 sièges aux Juif-Bakhtasis dans l’AssemblèNational.Les Juif-Bakhtasis ont ètè convertis à l’Islamisme, il y a environ 150ans: ils gardent encore les pratiques juives, ils conservent le Torah etles livres de prière comme de prècieuses reliques et ils parlent entreeux la langue juive.
Les ayant pris sous ma protection sur la demande, on aurait pu
supposer que c’etait un but de prosèlytisme que j’avais accèdè à cette
demande.
L’Excellence Bozkurt Beg m’adressa une lettre pour me confier le
pouvoir:
’C’est des Juifs nous avons pris cette contrèe, c’est à eux que nous la
remettons aujourd’hui. Nous allons vous livrer aussi les synagogues
que nous avons transformèes en mosquèes, transformez-les de
nouveau en synagogues, si vous les croyez bon’
Mais dans un esprit d’apaisement des passions j’ai cru bon de ne pas
y toucher, de les èvaluer après.Par ordre du gouvernement Turc, aucune mesure concernant lapopulation Juif-Bakhtasis n’a ètè prise par les autoritès sans que jesois consultè. Lorsque la bureaucratie Turc s’est dèsagrègèe enMusulmans, ils ont continuè à reconnaitre mon autoritè et à montrerleur confiance à l’èlèment Juif-Bakhtasi.
Ils m’ont instamment priè de faire partie du Grand Autoritè de sauver
la règion des excès Musulmans.
En meme temps l’Excellence le chef d’Etat-Majeur m’ècrivit une lettre
me demandant d’organiser un règiment des Juif-Bakhtasis,
reconnaissant par la- meme l’influence et l’importance de l’èlèment
Juif-Bakhtasi de la règion. Les officiers et les autoritès lègales
continuent de nous tèmoigner la confiance la plus absolue.
Les Juif-Bakhtasis se sont montrès dignes de cette confiance; ils ont
pu assurer la vie et les biens des officiers et des autoritès lègales.
Malgrè le trouble des consciences et les difficultès exceptionels qui
sesont prèsentèes, il n’y eut aucune perturbation.
Ces faits dèmontrent que le gouvernement de l’Excellence Moustapha
Kemal Ataturk a reconnu que les Juif-Bakhtasis ètaient leurs seuls
succeurs et les seuls capables de gouverner le pays, une fois
l’idèologie musulmane abolie. En tout cas il a reconnu l’influence
prèpondèrante de l’èlèment Juif-Bakhtasi.
Dans les circonstances les plus difficiles, les Juif-Bakhtasis ont pu
assurer un ordre parfait. Avec mes remerciements anticipès, veuillez
agrèer, Excellence, l’assurance de ma parfaite considèration.


Farhi Gollanzo
PROCURATOR
Smyrne, le 16 Mars 1937
------------------------------------

[Hasan Akça]

TERCÜMESİ:

İMTİYAZLI İDARECİ
22 No.lu KALE Hazretleri,


İzmir vilayetiyle, Manisa vilâyetinin bir kısmını ihtiva eden
Kale-Merkez Ege bölgesinde 10.000’den fazla Yahudi-Bektaşi nüfusu ikâmet
etmektedir ve bunlara Paleo-Castro (Balıkesir) vilâyetindeki 3.000
Yahudî-Bektaşi’yi de ilâve etmek lüzum eder. (Onlar) Oraya 1910
yılından itibaren hicret ettiler; Vatanlarının hürriyete kavuşmasını ve
ocaklarına (ortamlarına) geri dönmeyi sıkıntı içinde bekliyorlar.
İç Oda ile (varılan) hafî (gizli) mutabakattan sonra Kemal Paşa idaresi
Yahudi-Bektaşiler’e Milli Meclis’te 15 adet sandalye (koltuk) tahsis
etti.
Yahudi-Bektaşiler yaklaşık 150 yıl evvel İslâm’a ihtida ettiler: Yahudi
pratiklerini hâlâ muhafaza ediyorlar, Torah’ı ve dua kitablarını
değerli kalıntılar gibi koruyorlar ve aralarında İbranî lisanıyla konuşuyorlar.
Taleb üzerine onları himâyeme almam suretiyle, bu talebe iştirak
etmiş olmam bir dönmelik gayesi olarak kabul edilebilirdi. Bozkurt Bey
hazretleri (M.Kemal’i kastediliyor) iktidarı (salâhiyyeti) bana emanet
(ettiğini gösteren) bir mektup gönderdi:
’Biz bu emaneti Yahudiler’den aldık, bugün onu yerine iade ediyoruz
(onlara geri veriyoruz). Camilere çevirdiğimiz sinagogları da size
vereceğiz, eğer iyi olacağına inanıyorsanız onları yeniden sinagoglara
çevirin’Fakat ihtirasların ağırlığı esprisi dahilinde, onlara dokunmamanın,daha sonra değerlendirmenin iyi olacağına inandım. Türk hükümetinintâlimatı gereği, benim tavsiyem olmaksızın, yetkililer tarafındanYahudi-Bektaşi toplumunu alâkadar eden hiçbir karar alınmadı.
Türk bürokrasisi Müslümanlar’la mutabık olmadığı müddetçe, benim
yetkimi tanımaya ve Yahudi-Bektaşi unsuruna itimad etmeye devam
ettiler.
Benden mütemadiyen, bölgeyi Müslüman artıklarından kurtarmak için
Büyük Otorite’nin bir parçası olmayı rica ettiler.
Aynı zamanda Genelkurmay Başkanı Hazretleri (Fevzi Çakmak
kastediliyor (1922–1944 arası), bölgedeki Yahudi-Bektaşi unsurunun
ehemmiyetini ve tesirini tanıyan (ona minnet duyan) ve benden bir
Yahudi-Bektaşi (sistemli) birliğini organize etmemi taleb eden bir
mektup yazdı.
Yahudi-Bektaşiler bu itimaddan gurur duydular; Kanunî yetkililerin ve
subayların iyiliğini (huzurunu) ve hayatını garanti edebildiler.
Sergilenen şuur bulanıklıklarına ve istisnai zorluklara rağmen hiçbir
karmaşa olmadı.
Bu olup bitenler gösteriyor ki, Mustafa Kemal Atatürk hazretleri, bir
kere Müslümanlık ideolojisi bitip tükenmeye görsün, Yahudî-
Bektaşiler’in kendilerinin tek halefi olduklarını ve ülkeyi idare
etmeye kabiliyetli yegâne (toplum) olduklarını gördü (bildi, farketti). Her hâl-ukârda, Yahudî-Bektaşî unsurunun ağır (câlib-i dikkat) tesirini gördü(bildi, tanıdı).
En zor şartlarda, Yahudî-Bektaşiler mükemmel bir nizamı
kesinleştirebildiler.
Hazretleri, mükemmel niyetimin kat’iyetini öncelikli teşekkürlerimle
beraber (lûtfen) kabul buyurunuz.


Farhi Gollanzo
İDARECI
İzmir, 16 Mart 1937


NOTLAR:


1- 1. paragrafta geçen ’vatan’dan kasıt ’Arz-ı Mev’ud’dur.
2- İç Oda (Thalamus), KALE’nin idari kadrosudur.
3- Bu mektubda, kaleme alanın hitab ettiğinin kim olduğu belli değil
fakat muhtemelen Dünya Siyonizm Kongresi’ne veya onun
birimlerinden birine hitab ediliyor.
4- Çok değerli bir belge olduğuna şübhe yok.
5- Vino Ponti kütüphanesi Vatikan içindedir.
6- Kale’den kasıt gizli bir teşkilâttır, daha üst teşkilâtlara Kule
denir ve
merkezidir.
7- Gollanzo ailesinin bir kolu Almanya diğer kolu İspanya mahreçli
olub katışıksız Yahudidir
8- ’Procurator’ kelimesi Latince olup aynı zamanda ’ajan’ mânâsına da
gelmektedir.


[6] Sabetaycı ve Mason olan Hüseyin Hüsnî Erdikut Baba bir şiirinde masonluğunu şu şekilde itiraf etmiştir:

Bir adım Farmason bir adım Hüsnî

Hakk ile hâkk olup tutmuşum desti

Pîrimden bilenler sözüm hemrâz olurlar ( Bedri Noyan, Bütün Yönleriyle Bektâşilik-Alevîlik 2002:201 )

[7] Haydar bey’in Kazlıçeşme dergâhındaki, mezar taşında, gerek Üsküdar-Bülbülderesi gerekse Maçka’daki Sabetaycı mezarlığındaki mezarlarda çokça rastlanıldığı gibi fotoğraf bulunmaktadır. Mezar şahidesinin üzerine Tabip Binbaşı Sabetaycı Haydar Bey’in mezar şahidesine seramikten mamül bir fotoğrafı konmuştur. Şahidesinde şu kitâbe mevcuttur:

[gözcü]

Varsayalım ki yahudi olup bektaşi tarikatına girmiş insanlarımız var, bunun kime ne zararı var. Yahudiler de tıpkı Acemler gibi bir millet değil mi? Acem'den bektaşi, Türk'den kalenderi, haydari , caferi oluyor da Yahudi'den alevi neden olmasın!
Arap ile Acam insan oluyor da Yahudi insan olamıyor mu?