Allah’ın Arşı Nedir?

[Özgür Arapoğlu]

Kuran’ı Kerimin ayetlerinde yaklaşık olarak yirmi defa Allah’ın arşına değinilmiştir. Şimdi şu soru akla geliyor ki; Allah’ın arşından maksat nedir?
*Defalarca değindik ki; kısıtlı ve değersiz yaşantımızın özelliklerini açıklamak için belirlenen kelimeler, Allah’ın ve hatta O’nun yüce varlıklarının azametini doğru bir şekilde açıklamaktan acizdirler. Bundan dolayı dolaylı anlatım ifadesi kullanarak bütün bu azametten bir gölge çıkarmaya çalışıyoruz.
Böylesi bir alınyazısına duçar olan kelimelerden bir tanesi de ‘‘Arş’’ kelimesidir. Arş sözlükte ‘‘çatı’’ ve ‘‘yüksek ayaklı taht’’ anlamındadır ve bunun karşısında ‘‘kürsü’’ kelimesi vardır ki; kısa ayaklı tahta denmektedir. Daha sonra bu kelime Allah’ın egemenliği hakkında O’nun arşı olarak kullanıldı.
Allah’ın arşının ne olduğu ve bu kelimenin hangi mananın, dolaylı ifadesi olduğu hususunda müfessirler, hadisçiler ve filozoflar birçok söz söylediler.
Bazen arşı ‘‘Allah’ın sonsuz ilmi’’ olarak açıladılar. Bazen ‘‘Allah’ın hâkimiyet ve malikiyeti’’ anlamını verdiler. Bazen de O’nun bütün kemal ve cemal sıfatlarının her biri olduğunu dile getirdiler. Çünkü nasıl ki padişahların tahtı, onların azametinin göstergesiyse, bu sıfatların her biri de O’nun makamının azametini gösteriyorlar.
Evet, Allah; ilim arşı, kudret arşı, rahmaniyet (esirgeme) arşı ve rahimiyet (bağışlama)arşına sahiptir.
Yukarıda belirtilen üç açıklama uyarınca ‘‘Arşın’’ manası Allah’ın pak zatının sıfatlarına dönüyor, dış dünyada ayrı bir varlık olarak değil.
Ehli Beyt (aleyhimusselam)’ten gelen bazı hadislerde bu anlamı destekliyor. Örneğin; Hafs b. Kıyas’ın, İmam Sadık (aleyhisselam)’tan naklettiği hadiste İmamdan, ‘‘O'nun kürsüsü, bütün gökleri ve yeri kaplayıp kuşatmıştır’’ ayeti hakkında sordular. İmam; ‘‘ (Kürsüden) maksat O’nun ilmidir.’’ Diye buyurdu.
Yine İmam Sadık (aleyhisselam)’tan gelen başka bir hadiste İmam; ‘‘Arşı’’ Allah’ın Peygamberlere öğrettiği ilim ve ‘‘Kürsüyü’’ ise Allah’tan başka hiçbir kimsenin bilmediği ilim olarak açıklıyor.
Hal böyleyken diğer bir grup müfessirler başka hadislerden ilham alarak ‘‘arş’’ ve ‘‘kürsüyü’’ Allah’ın iki yüce yaratığı olarak açıkladılar. Örnek olarak bazıları şöyle dediler: Arştan maksat yaratılış âleminin tamamıdır. Bazen de, yerin ve göklerin arşın içerisinde olduğunu dile getirdiler. Hatta yer ve gökler, arşın karşısında büyük bir çölde bulunan bir yüzük gibidirler ve Kürsüde, arşın karşısında büyük bir çölde bulanan bir yüzük gibidir.
Bazen de arşı, peygamberler, imamlar ve kâmil insanların kalbi olarak uyarladılar. Hadisi şerifte geldiği gibi; ‘‘Müminin kalbi rahmanın arşıdır.’’
Aynı şekilde bir kutsi hadiste şöyle gelmiştir: ‘‘Göklerim ve yerim benim varlığımı kapsayamazlar, ancak mümin kulumun kalbi benim yerimdir.’’
Yalnız arşın manasının hakikatini anlamak için en doğru yol, onun Kuran’daki kullanılış yerlerinin dikkatli bir şekilde –insanın anlama gücünün izin verdiği oranda- incelemektir.
Kuran’ı Kerimin birçok ayetinde şu tabir göze çarpmaktadır: ‘‘ Daha sonra arş üzerinde ( kâinatın işlerini düzene sokmak için) egemenlik kurdu.’’
Bazı ayetlerde de bu tabirin ardından ‘‘işleri düzenleyen’’ veya Allah’ın ilim ve işleri düzene koymasını belirten tabirler görülmektedir.
Kuran’ın diğer bir kısım ayetlerinde de arşın bazı vasıfları göze çarpıyor. Örneğin: ‘‘O büyük bir egemenlik sahibidir’’ şeklinde arşı büyüklükle vasıflandırıyor.
Bazen ayetlerde arşı taşıyanlardan bahsediliyor. Bazen arşı çevreleyen meleklere değiniliyor; ‘‘Melekleri de arşın etrafını çevirmişler olarak Rablerini hamd ile tesbih ettiklerini görürsün.’’ Bazen de ‘‘Allah’ın arşının suyun üzerinde’’ olduğu bildiriliyor.
Şimdiye kadar değindiğimiz tabirler ve rivayetlerde değinilen diğer tabirler göz önünde bulundurularak arşın, her ne kadar ortak bir köke dayansa da çeşitli anlamlar yüklendiğini rahatça görebiliriz.
Arşın manalarından bir tanesi; ‘‘hükümdarlık, malikiyet ve varlık âleminin işlerini düzene’’ sokmaktır. Çünkü normal kullanımlarda bile arş kelimesi, bir yöneticinin ülkesinin işleri üzerindeki egemenliğinin dolaylı anlatımı olarak kullanılıyor. Örneğin; Filan padişahın arşı düştü, dendiğinde kastedilen onun gücünü kaybettiğidir. Türkçede de; onun sarayları yıkıldı, diye tabir kullanılıyor.
Arşın bir diğer manası da ‘‘varlık âleminin tamamıdır.’’ Çünkü evrende var olan her şey O’nun azametinin göstergesidir. Bazen de ‘‘arş’’ yukarı âlem ve ‘‘kürsü’’ aşağı âlem olarak da kullanılıyor.
Bazı zamanlarda da ‘‘arş’’ metafizik âlem ve kürsüde yeri ve gökleri kapsayan madde âlemi olarak kullanılıyor. Ayetel Kürsüde geldiği gibi: ‘‘O'nun kürsüsü, bütün gökleri ve yeri kaplayıp kuşatmıştır’’
Allah’ın bilgileri ve yaratıkları pak zatından ayrı olmadığından dolayı bazen ‘‘arş’’ Allah’ın ilmi anlamına da geliyor.
Eğer imanlı kulların temiz kalplerine ‘‘rahmanın arşı’’ deniyorsa bu onun, Allah’ın pak zatını tanıma yeri ve azametinin ve kudretinin nişanelerinden olduğundan dolayıdır.
Bundan dolayı her konumda arşın hangi manaya geldiği anlamak için ipuçlarından yararlanmak gerekir. Ancak arşın bütün anlamları da Allah’ın azamet ve yüceliğini gösterme hususunda ortaktırlar.
Allah’ın arşını taşıyanlardan bahseden ayetteki arştan da, Allah’ın hükümdarlığı ve evrenin işlerini düzene sokması kastedilebilir ve arşı taşıyanlarda bu işleri uygulayan kimseler olabilir.
Aynı şekilde yaratılış âleminin tamamı veya metafizik âlem anlamına gelebilir ve arşı taşıyanlar da Allah’ın emriyle evrenin işlerini düzene koyma yükümlülüğü omuzlarında olan melekler olabilirler.

[N.K.Caferi]

"Müminin kalbi Rahmanın arşıdır.’’
Aynı şekilde bir kutsi hadiste şöyle gelmiştir: ‘‘Göklerim ve yerim benim varlığımı kapsayamazlar, ancak mümin kulumun kalbi benim yerimdir.’’

Rabbim razı olsun hocam elinize sağlık Teşekkür ederiz.

Bir soru ;

"Başka bir gölgenin bulunmadığı Kıyamet gününde Allah Teâlâ, yedi insanı, arşının gölgesinde barındıracaktır: / Hadisi Şerif . Bizim kaynaklarımızda varmı bilmiyorum

"Arşın gölgesi " diyo bunu açıklayabilirmisiniz hocam ?
aklın yetişmediği yerde iman devreye girermiş benim aklım yetişmiyor bir hata yaparız düşüncede diye bu konuyu düşünmemeyi tercih ediyorum . ama bir cevabı varsa almak isterim .

[Özgür Arapoğlu]

Selamın Aleyküm

Yukarıdaki yazıda da belirtildiği gibi arşın çeşitli anlamları bulunmakta ancak hepsinin ortak noktaları azamet yücelik ve malikiyet manasını bu anlamın içinde barındırmaktadır. Bundan dolayı eğer genel anlamda arşı alırsak hadisin manası açıktır. Yani Allah dilediği kimseyi ki bu hadiste yedi grup olarak geçmekte kıyametim korkusundan emanda kılabilir. (Burada gölge himaye anlamındadır bildiğimiz anlamda değil) Çünkü yücelik azamet ve salt malikiyet onundur.
Ancak eğer arşı kamil insanların kalbi olarak algılarsak arştan maksadın şefaat olduğu manasını çıkarabiliriz. Yani yedi grup kimse Allah'ın arşının gölgesinde (Kamil insanların şafaatlerinin himayesinde) olacaklardır.

[N.K.Caferi]

Ve Aleykümselam

Teşekkür ederim hocam Rabbim razı olsun çok açıklayıcı oldu.

[hacı]

Ragıp'ın El Müfredat'ında Arş şöyle tanımlanıyor.Taht,saray;bütün varlıkları kaplayn;''Yedi kat gök'ün'' ve ''Kürsi''nin ötesinde,hepsinden büyük,hepsini kuşatan bir kesim.
Arş,Kuranda 26 kez geçer.
Bunlardan 4'ü Sebe kraliçesinin ''Arş'ı''(Neml suresi 23-38--41-42)
Biri Yusuf peygmberin ''Arş'ı''-Mısırda hükümdarken-(Yusuf suresi 100)
Kalanlarda ''Tanrının Arş'ı dır.Bunlardan yedi tanesi Tanrının arş'a istiva'sı ile ilgilidir.İstiva kelime olarak dayanma ,yaslanma anlamı içermekle birlikte,bunu tanrıya yakıştıramayan tanrıbilimciler mecazi anlamını uygun görmekteler.Mücessime mensupları Araf 54.ün yorumları neticesinde tanrının ''cisim'' olduğu görüşünü taşırlar.
Hud suresi 7.ayette Tanrının arşının su üzerinde olduğu yazılıdır.Mü'min suresi 7 ayette arşın çevresindekilerden bahseder.Hakka suresi 16-17 ayetlerde arşı taşıyan sekiz melekten bahseder.

Bu anlatımlara bakarak Arş'ın maddi bir anlamı olduğu,belli bir yerinin bulunduğu kabul edilebilir.Mirac'ta peygamber bu maddi arşa gitmiş ve namaz farz kılınmış...

Yanlışım varsa söyleyin.

[ahmetozb]

Bu açıklamalarınız yetersiz kalıyor.
Bir çok alim veya bilgili kimse bu konuda yeterince doğru yorum yapamayıp mecazi anlamlar yükleyerek işin kolayına kaçıyorlar.
Eğer iş, kelimelere mecazi anlam yükleyerek mantığa uygun manalar bulmaksa buna benzer sayısız manalar üretilebilir.
Bence bu konuda yetersiz bilgisi olan veya bilgileri doğru derleyemeyenler bilmiyorum demesini bilmeli.

Allah herşeyi bilendir.

[Hasan Akça]

Bu açıklamalarınız yetersiz kalıyor.
.
Bence bu konuda yetersiz bilgisi olan veya bilgileri doğru derleyemeyenler bilmiyorum demesini bilmeli.

bunca alıntı ve hadis nakledilmiş hemde Ehli beytten nakledilmiş tefsirlerden nakledilmiş
beyzademiz yetersiz buyurmuşlar
ama kendileri yeterli bilgi vermediği gibi yeterli bilginin nerede olduğunuda söylememişler
sanki konu imanın şartıymış gibide bilmeyenler bilmiyorum desinler buyurmuşlar
sanki Allahın ilimlerini tam bilebilirmişiz gibide tavır almışlar
arşı tüm gerçekliğiyle açıklasalar sanki kapasitesi yetecekmiş gibi.....

[3nokta]

Yeterlisini sizden alalım o halde. Buyrun siz yazın bakalım. Hem konuya katkınız olmuş olur.

[webmas19]

7 cennetten en üst ve bütün ırmakların diğer cennetlerede buradan aktığı yer arş